Ik was iets aan het schrijven en opeens moest ik denken aan mijn jongste oom in zijn trouwpak. Het zal wel niet, maar in mijn herinnering was dat pak diarreebruin, ook toen tien jaar uit de tijd qua model en van top tot teen gemaakt van corduroy. Kor-du-roi.
Sommige woorden moet je zo Brabants mogelijk uitspreken. Met een woord als corduroy kan ik niet anders. Dikke klemtoon op de Cor, wel de u houden, geen e van maken. en bijna staccato de roy -roi- eindigen. Net zo kort als Roy Donders zelf Roy zegt ja.
En toen bedacht ik, is corduroy eigenlijk hetzelfde als ribfluweel? Of is ribfluweel net een tandje fijner van structuur? En waar zou dan de grens liggen tussen beide? Enfin, voor je het weet ben je een artikel aan het lezen met als titel ‘Corduroy: a complete history’.
Nou, ribfluweel en corduroy zijn hetzelfde spul. Zolang er een ribbel inzit mag het zo heten. Is het heel dik, noem je het gewoon elephant cord. Oorsprong wordt gegeven in Egypte, rond 200 AD. Uit Fustas, dus Fustian. Eerst van katoen, later ook van ander materiaal. Duur, exclusief, en dus onverminderd populair bij vorstenhuizen. Na de industriele revolutie toegankelijk geworden voor de middenklasse (geliefd bij schoolmeesters wordt expliciet genoemd) en uiteindelijk als slijtvaste werkkleding bij de arbeider.
Voor de herkomst van de naam Corduroy vond ik vier varianten. (Suske en Wiske en de…)
De eerste is Corde du Roi oftewel koningstouw. Deze verklaring wordt bijna overal weggezet als volksetymologie. Al staan er mooie plaatjes op internet van een touwtrekkende Willem-Alexander. In het Frans heet corduroy ‘velours côtelé’. Wat letterlijk ribfluweel betekent.
De tweede grijpt terug naar corduroy roads, en zou vooral gebruikt worden in de VS, daar men de stof op deze roads vond lijken. In Nederland kennen we deze wegen onder de naam knuppelpaden.
Je vindt ze nog wel eens als wandelpad in natte natuurgebieden. Jammer is dan wel weer dat bij de herkomst van de naam van de wegen naar de stof wordt verwezen.
De derde is een samenstelling van cord en duroy. Deze verklaring komt uit het begin van de 19e eeuw. duroy was een wollen stof die erg populair was in de omgeving van Manchester. Daar waar ook vanaf toen corduroy voor het eerst in massaproductie ging en men waarschijnlijk de herkenbaarheid van duroy wilde gebruiken. Vergelijkbaar noemde men corduroy toen ook Manchester.
Vierde variant is een mix van éen en drie. Voor marketingdoeleinden zou cord du roi bedacht zijn. Vanaf de 18e eeuw zouden Engelse producenten er een exclusief gevoel aan hebben willen geven, door middel van een sjieke Franse naam. Al las ik ook ergens dat marketeers de term corduroy pas in de seventies van de vorige eeuw bedachten…
Nou weet ik nog steeds niet waarom ik nou zo nodig corduroy op z’n Brabants uit moet spreken. Het zal wel die lekkere harde k zijn. Probeer maar: Wan skon-ne korduroi boks hedde gai. Dats is toch wat anders dan ‘The sweetest zip-zip sound two thighs will ever make.’
Roy Donders zal het niet uitmaken. Ik vond geen enkel corduroy huispak in zijn collectie.
Zowaar wat bronvermelding!
magazine.brooksbrothers.com/cloth-kings/
equateur.bonobos.com/home/2014/9/30/a-wale-of-a-tale-the-practical-history-of-corduroy
visforvintage.net/2012/05/03/history-of-corduroy/
www.rojamis.nl/catalogsearch/result/?q=corduroy